Utrekning av erstatning til barn - etter 01.03.2018

Korleis bereknar vi størrelsen på erstatninga til barn?

Erstatninga skal bereknast etter skadeserstatningslova og praksis frå domstolane. I denne orienteringa vil du finne informasjon om korleis dette i praksis blir gjort.

Dei vanlege erstatningspostane i denne typen saker er:

• meinerstatning
• inntektstap
• redusert evne til å arbeide i heimen
• utgifter

Menerstatning

Viss barnet har fått ein varig og stor skade, har det rett på meinerstatning. Meinerstatning blir gitt for tapt livskvalitet, uavhengig av om du har hatt eit økonomisk tap.

Med varig siktar ein vanlegvis til at skaden varer i ein periode på minst ti år.

Med stort siktar ein til at skaden må gi ein medisinsk invaliditet på minst 15 prosent. For å fastsette medisinsk invaliditet blir brukt ein eigen tabell for personskadar.

Berekninga bygger på medisinsk invaliditetsgrad, alder på skadetidspunktet og folketrygdas grunnbeløp.

Inntektstapserstatning til barn

Viss barn under 19 år har fått ein livsvarig og stor skade, har barnet rett på erstatning for inntektstap og erstatning for redusert evne til å arbeide i heimen.

Med stort siktar ein til at skaden må gi ein medisinsk invaliditet på minst ti prosent. For å fastsette invaliditetsgrada blir nytta ein eigen tabell som blir brukt ved personskadar.

Inntektstap

Inntektstapet blir berekna som hovudregel i to fasar:

• I fase 1 skal vi erstatte inntektstapet til barnet fram til og med det året det fyller 21 år. Erstatninga skal dekke tapte inntekter frå deltidsarbeid og sommarjobbar. Vi gir erstatning etter eigne tabellar på bakgrunn av den medisinske invaliditeten til barnet. Det er eit krav om minst ti prosent medisinsk invaliditet.
• I fase 2 bereknar vi inntektstapet frå og med det året pasienten fyller 22 år. Berekninga tar ikkje lenger utgangspunkt i den medisinske invaliditeten til pasienten, men den reduserte inntektsevna til pasienten (ervervuførleik). Erstatninga blir berekna som hovudregel det året pasienten fyller 21 år og utgjer 50,8 G ved 100 prosent yrkesmessig uførleik. Ved lågare uførleikgrad blir erstatninga redusert forholdsmessig.

Med G meiner ein grunnbeløpet i folketrygda på oppgjerstidspunktet.

Det finst enkelte unntak frå hovudregelen:

• Viss det er openbert at barnet blir 100 prosent varig ervervufør, kan vi fastsette erstatninga tidlegare enn det året barnet fyller 21 år.
• I saker der barnet har fått svært alvorleg skade, kan vi også når som helst utbetale erstatning, men da som om barnet er 100 prosent varig ervervufør. Erstatninga blir da justert etter alderen til barnet på oppgjerstidspunktet.
• Som eit alternativ til erstatning etter tofasemodellen har pasientar med ein medisinsk invaliditet mellom 10 og 25 prosent, ein valfridom til i staden å krevje eingongserstatning etter ein modell basert på medisinsk invaliditet. Dette kan vere aktuelt for dei mindre og meir moderate skadane. Krav etter denne modellen må sendast skriftleg til NPE innan fem år frå skadeverknadstidspunktet og seinast det året pasienten fyller 16 år. Med skadeverknadstidspunktet meiner vi det tidspunktet da pasienten opplevde dei første symptoma på nedsett helsetilstand. Dei konkrete erstatningsbeløpa vil komme fram av tabellar som står i ei eiga forskrift.
• Viss pasienten ikkje er medlem av folketrygda, kan vi fråvike dei standardiserte reglane og tilpasse erstatningsbeløpa etter ei konkret vurdering.

Redusert evne til å arbeide i heimen

Det er eigne føresegner om erstatning for redusert evne til å arbeide i heimen. Viss vilkåra er oppfylte, utbetaler vi ei standardisert eingongserstatning etter ei gruppeinndeling. Vi vurderer den totale evna til heimearbeid innan vedkommande gruppe.

• Vi utbetaler ei eingongserstatning med 4 G, når pasienten har fått varig tap av evna til å utføre ein vesentleg del av tyngre heimearbeid.
• Vi utbetaler ei eingongserstatning med 8 G, når pasienten har fått varig tap av evna til å utføre ein vesentleg del av også lettare heimearbeid.
• Med G meiner ein grunnbeløpet i folketrygda på oppgjerstidspunktet.

Utgifter

Rimelige og nødvendige utgifter som kjem av behandlingsskaden skal dekkast. Vi dekker ikkje utgifter som blir dekte av andre, for eksempel av NAV. Dei mest vanlege utgiftspostane i denne typen saker er:

• pleie og omsorg
• bil og transport
• bustadtilpassing
• eigendelar med meir

Utgifter til pleie og omsorgs

Høgsterett har sagt at det må skiljast mellom ytingar som er meinte å dekke medisinske behov, sosiale behov og sosialmedisinske behov. Dette kan belysast med nokre eksempel:

• Sosiale behov: Aktivitetar som har noko å seie for livskvalitet som for eksempel idretts- og kulturtilbod, turar i skog og mark, besøk hos venner og kino. Når det gjeld utgifter til reine sosiale behov, blir dette dekt av meinerstatninga som inngår i den standardiserte erstatninga.
• Medisinske behov: Nødvendig behandling og helsehjelp som for eksempel legebehandling, innlegging på sjukehus, fysioterapi, trening og rekonvalesens og medisinar. Dette blir dekt av det offentlege.
• Sosialmedisinske behov: Tiltak som bidrar til auka sjølvstende, sjølvstende og trivsel i kvardagen. Desse tiltaka er meinte brukte til å utnytte dei ressursane ein har trass i skaden. Gjennom slik bistand vil ein kunne oppnå kontakt med andre, halde oppe funksjonsnivået sitt og auke trivselen. Erstatninga kan brukast til lønn til hjelparar, personleg assistanse eller kjøp av ytterlegare avlastingstenester. Dette vil også inkludere tiltak som kan gi moglegheita for eit meir aktivt liv og fleksibilitet. Erstatninga for pleie og omsorg er meint å dekke desse behova.

Ofte vil det vere glidande overgangar mellom kva som er å rekne som eit medisinsk behov, kva som er eit sosialmedisinsk behov og kva som er å rekne som eit reint sosialt behov.

Det er berre ekstrautgifter som følge av skaden som skal dekkast. Det tapet som krevst må ligge innanfor det som er rimeleg og nødvendig å dekke, og det skal alltid takast utgangspunkt i behovet til barnet. Tidsbruk som har karakter av familiær eller sosial omgang vil normalt ikkje bli erstatta. Også friske barn har eit relativt omfattande behov for pleie og omsorg dei første leveåra. Etter kvart som barnet blir eldre aukar forskjellen mellom skadd og friske barns behov. Ekstrainnsatsen til foreldra vil da auke.

Det årlege erstatningsbeløpet dekker også utgifter til hjelpar/følgesperson i feriar og fritid. Det dekker også nødvendig arbeid med å søke om offentlege ytingar. Kommunen og NAV har eit ansvar for å rettleie om dei ytingane erstatningssøkar og familien har krav på.
Gjennom denne erstatninga får barnet dekt utgifter til pleie og omsorg. Denne erstatninga kjem i tillegg til at erstatningssøkar og hans/foreldra hennar vanlegvis også vil få offentlege ytingar i form av blant anna forhøgd hjelpestønad, omsorgslønn og avlasting. Alt dette er tiltak for å dekke behovet for pleie og omsorg.

Behovet for ekstra pleie og omsorg kan familien enten velje å dekke sjølv, eller gjennom å kjøpe tenester. I ein del tilfelle ser vi at familien dekker dette behovet ved at foreldra jobbar redusert. Inntektstap som følge av dette blir i så fall ikkje dekt særskilt, men gjennom den erstatninga barnet har fått til pleie og omsorg. Det avgjerande er ikkje kven som hjelper barnet, men det konkrete behovet til barnet.

Som nemnt er hovudregelen at det berre er barnet som har krav på erstatning. Ved allereie påførte tap kan erstatninga likevel utbetalast til andre enn barnet, vanlegvis foreldra. Når det gjeld utgifter til framtidige pleie- og omsorgstenester vil dette utbetalast direkte til barnet.

Utgifter til bil og transport

Ekstrautgifter som kjem av skaden skal dekkast av NPE. Vi vil derfor samanlikne kva bil- og transportutgifter familien ville hatt med og utan skaden. Familien kan ha krav på stønad til kjøp av bil frå NAV og grunnstønad til dekning av auka transportutgifter. Dekninga frå NAV vil avhenge av inntekta til familien, men maksimal eigendel vil vere kr 150 000. Erstatninga til innkjøp av bil må vurderast konkret, og det er viktig at ein undersøker kva rettar ein har hos NAV. Dersom skaden likevel medfører ekstrautgifter til kjøp av bil, skal dette erstattast av NPE.
For å finne ut kor store ekstrakostnadene til transport er, må vi ta omsyn til at køyring til og frå barnehage og skole, til lege, behandling osb. blir dekt av det offentlege. Køyring i samband med sosiale aktivitetar blir dekt av meinerstatninga.

Tar ein omsyn til desse forholda, vil det i mange tilfelle ikkje oppstå ekstrautgifter til transport.

Utgifter til bustadtilpassing

Dersom skaden har medført behov for tilpassing eller byte av bustad, vil slike ekstrautgifter kunne erstattast. Kva slags bustaderstatning som er aktuelt, avheng av mange forhold som for eksempel:

• skaden og behovet til barnet
• busituasjonen på skadetidspunktet
• i kva grad bustaden er eigna for tilpassing
• behovet for å byte bustad fór å vurdere denne erstatninga vil vi ofte ha behov for å sjå bustaden.

Det er derfor viktig at de ikkje set i gang tiltak før de har vore i kontakt med oss.

Andre utgifter

I tillegg til dei postane som er omtalte ovanfor, kan det også oppstå andre utgifter som kjem av behandlingsskaden. Det mest vanlege er utgifter i samband med legebehandling, medisinar, fysioterapi og transport. Vi dekker ikkje utgifter som blir dekte av andre, for eksempel NAV som dekker ulike utgifter ved sjukdom og skade. Treningsutstyr av ulik art, og dessutan tekniske hjelpemiddel vil vanlegvis kunne krevjast dekt av hjelpemiddelsentralen. Det må derfor undersøkast kva NAV og hjelpemiddelsentralen dekker. Barn under 16 år betaler ikkje eigendel for medisinsk behandling.
Erstatninga dekker utgifter fram til i dag (påførte utgifter), og sannsynlege utgifter framover (framtidige utgifter).

Renter

Du har krav på renter på tap du har hatt fram til nå. Renter blir rekna for kvart tapsår, men tidlegast frå ein månad etter at vi fekk skademelding i saka.

Berekning av framtidig tap

Erstatning for framtidig tap skal utbetalast som eit eingongsbeløp. Sjølv om tapa vil oppstå i åra framover, vil barnet få beløpet til disposisjon allereie nå. Ved berekninga tar vi omsyn til at barnet vil få renteinntekter på beløpet. Dette blir kalla kapitalisering, og kan illustrerast med eit eksempel: Eit framtidig tap på kr 10 000 per år i ti år ville med ei utbetaling på kr 100 000 innebere eit overskot. Dette er fordi du  dei ti åra får renter på erstatningsbeløpet. Ettersom vi gjer frådrag for desse renteinntektene, vil utbetalinga bli på kr 82 700.

Informasjon om skatt på erstatningen

Erstatning til barn er ikkje skattepliktig, men renter må dei betale skatt på. Barnet må betale skatt på renteinntekter av eingongsbeløpet som skal dekke det framtidige tapet, sjå ovanfor. Vidare kan utbetalinga frå oss innebere at barnet må betale formuesskatt. For å kompensere for denne skatteulempa, gir vi eit tillegg i erstatninga.

Vi gjer merksame på at barn under 21 år kan vere fritatte for formuesskatt. Ta derfor kontakt med skatteetaten.

Vi sender inn ei oversikt over erstatningsutbetalingane til skatteetaten ved årsskiftet.

Forskuddet vil ta noko tid før vi kan gjere eit endeleg vedtak om størrelsen til erstatninga. Det kan derfor vere aktuelt å utbetale delar av erstatninga undervegs. Vi ber deg ta kontakt med oss viss det er behov for dette.

Verjemålsmyndigheitas rolle

Verjemålsmyndigheita pliktar å forvalte midlar tilhøyrande mindreårige når midlane utgjer to gonger grunnbeløpet i folketrygda eller meir. Forvaltninga varer normalt fram til myndigalder, 18 år.

Treng du advokat?

Saksbehandlaren vår vil samarbeide med deg for å få alle dei opplysningane vi treng for å berekne rett erstatning. Viss du likevel ønsker hjelp av ein advokat under erstatningsberekninga, dekker vi rimelege og nødvendige utgifter til dette. Kva som er rimeleg og nødvendig omfang på bistanden vurderer vi konkret i kvar enkelt sak. Har du advokat vil all korrespondanse gå direkte til advokaten.

Kontakt oss

Viss du har spørsmål, kan du ringe servicesenteret vårt på telefon 22 99 45 00. Dei vil formidle kontakt med rett fagperson hos oss.